Yeni corona virüs salgını veya yeni ismiyle covid-19, geçtiğimiz senenin Aralık ayında Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıktı ve artık küresel bir sorun haline geldi. Virüsün hızla yayılması beraberinde korku ve endişeyi getirdi ve bilim insanları da bu salgına çözüm bulmak için araştırmalara başladı. Tedavi sürecinde büyük bir ilerleme kaydediliyor olsa dahi henüz kesin bir ilaç veya aşı bulunamadı. Bazı haberler de sosyal medyanın uydurmasından ibaret. Ayrıca en güvenilir kaynaklardan biris olan Dünya Sağlık Örgütü’nden de bu konuda kesin bir ilaç bulunduğuna dair bir açıklama yok. Bizler de sizler için bu süreci ve hangi iddiaların doğruluk veya yanlışlık payı içerdiğini paylaşacağız.
Aşı üretimi ve bu hastalığa tedavi bulmak gerçekten çok uzun bir süreç. Aşağıda yazan aşamaların tamamının tek tek ve belli bir düzene göre uygulanması gerekiyor.
- Keşif aşaması: Aşının formülünün belirlenmesi
- Klinik öncesi aşama: Klinik deneyler öncesi formül geliştirilmesi
- Klinik aşama: Aşı önce denekler üzerinde denenmesi
- Denetim ve onay: Aşının insan sağlığına zarar vermediği ve hastalığa karşı koruma sağladığı onaylanması
- Üretim: Aşı üretilmeye başlanması
- Kalite kontrol: Üretildikten sonra kalitesi de denetlenmesi
Yeni tip corona virüs hakkında bilgiler toplanmaya başlanırken, virüsün genetik kodu hakkında da bilgiye sahibiz. Hal böyleyken yine de aşının kamu tarafından kullanılması için uzmanların görüşü en az bir yıl gerektirdiği yönünde. Bu süreç atlanırsa aşılar insanlar üzerinde bilinmeyen sorunlar yaratabilir.
Şu anda corona virüs için özel olarak geliştirilen bir antiviral ilaç piyasada bulunmuyor. Dünya çapında da bu durumdan kurtulunmak isteniyor çünkü ülkeler ekonomik, toplumsal ve sosyal sorunlar yaşıyor. Birçok ülkede sıkı tedbirler alınmış durumda ve karantina uygulamaları halen sürüyor.
İLGİLİ HABER
Corona Virüsünün Nasıl Yayıldığını Gösteren Harita
Bu duruma karşı olarak bazı insanların halihazırda bulunan antiviral ilaçları stoklamaya başlamış oldukları düşünülmektedir. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı olan ve aynı zamanda Bilim Kurulu üyelerinden birisi de olan Prof. Dr. Alpay Azap tedavi süreçlerinde uygulanan ilaçların halk tarafından iyileştirmede bulunacağı fikriyle depo edilmesinin ve kullanılmasının ilerleyen safhalarda çok ciddi problemlere yol açacağını düşünüyor. Azap bilinçsiz ilaç kullanımın halen kesin olarak yapısının bilinmediği virüse karşı yan etkilerinin olabileceğini vurguluyor. Bunlara ek olarak bu ilaçların ise covid-19 hastalığında sadece yüzde 5’lik bir iyileşme ortaya koyduğu da bilinenler arasında.
Asıl konuya dönecek olursak tüm yerkürede tedavi sürecinde önemli rol oynayacak olan aşı ve ilaç çalışmalarına geliyoruz.
İDDİA: İran’da corona virüse karşı ilaç bulundu. (Yanlış)
İran corona virüsten en fazla etkilenen ve hasar gören ülkeler arasında yer alıyor. Vaka sayısı ve yaşamını yitiren insan sayısı arttıkça ülkenin aşı ve ilaç çalışmaları için gayreti de yoğunlaştı. Devletin Sağlık Bakanlığı sözcüsü olan Kiyanuş Cihanpur, bu hastalık için bağışıklığı güçlendiren bir ilaç olan Actemra’nın kullanıldığını ve bazı vakaların bu ilaç kullanımına bağlı olarak iyileştiğini açıklamıştı. Cihanpur şu an için kesin bir şey söylemek için erken olduğunu da belirtti. Actemra (Tocilizumab) isimli ilaç zaten piyasada bulunuyor ve otoimmün bir hastalık olan iltihaplı romatizmanın tedavisinde uygulanıyor. İlacın bu tür hastalıklara karşı büyük bir antikor mekanizması niteliği taşıdığı bilimsel çalışmalarda kanıtlanmış ve corona virüsünün sebep olduğu zatürrede de kontrollü olarak denenmektedir.
Sonuca gelecek olursak İran’ın covid-19’u tedavi edecek bir ilacının bulunduğu iddiası doğruluk taşımıyor ve çalışmaların kesinliği bulunmamaktadır. Zaten Dünya Sağlık Örgütü de konu ile alakalı olarak virüsü etkisiz hale getirecek bir aşı veya ilacın bulunduğunu doğrulamıyor.
İDDİA: Türkiye’de Covid-19’u ortadan kaldıran bir cihaz yapıldı. (Yanlış)
RD Global/Invamed isimli bir şirket tarafından ultraviyole ışık kullanılarak kan plazmasında bulunan enfeksiyonun giderilmesi hedefleniyor. Ultraviyole ışık kullanımının influenza A ve B tipi virüsleri yok ettiği gözlenmiş. Bu sebepten ötürü Türkiye’de de bu şekilde bir çalışmanın corona virüs üzerinde uygulandığı iddia edilmiş. Çin’de de toplu taşıma araçlarının bu yöntemle temizlendiği bilinenler arasında fakat Dünya Sağlık Örgütü ise bu konuda ultraviyole ışınların vücut üzerinde olumsuz etkisinin olduğunu belirtiyor.
Sonuç olarak bu mekanizmanın Covid-19’a sebep olan yeni tip corona virüse karşı etkisinin nasıl olduğuna dair henüz kesin kanıtlar bulunmuyor. İnfluenza, gribe sebep olan virüs ailesi ile corona virüs aynı virüs ailesinde gelmiyorlar. Benzer bir RNA yapısına sahip oldukları biliniyor, fakat yine de bu cihazla alakalı olarak bu farklı virüs ailelerinde aynı etkiyi bıraktığına dair herhangi bir çalışma mevcut değil.
İDDİA: Belçikalı araştırmacılar Covid-19 için ilaç keşfetti. (Yanlış)
Belçika’da yer alan Genth Üniversitesi ve Flaman Biyoteknoloji Enstitüsü’nün, virüs yüzeyindeki bir proteini etkisiz hale getiren ve insan hücreleriyle iletişim kurmasını neredeyse olasılıksız duruma getiren bir antikor üstünde çalıştığı biliniyor. Fakat bu çalışma da bir aşı çalışması değil ve henüz canlılar üzerinde denenmemiş.
Sonuç olarak Belçikalı araştırmacılar gözlemlerini sürdürüyorlar; fakat Covid-19’u tedavi edecek bir ilacı keşfetmiş değiller. Herkesin bildiği gibi bunun sonuca ulaşması uzun bir süreç gerektiriyor.
İDDİA: Tayland’da Covid-19 tedavisi bulundu.(Yanlış)
Tüm ülkeler gibi Tayland da bu konuda çalışmalar yapmaya devam ediyor. Bu ülkede kullanılan tedavi yöntemi ise normalde HIV ve influenza ilaçlarının bir karışımı olan kokteyl uygulanması. Bu kokteylin Çin’de de bazı hastalarda denendiği biliniyor. Yani burda bahsedilen tedavi yöntemi yeni bir yöntem değildir.
İLGİLİ HABER
Corona Virüsünden Ölen Bir Kişinin Akciğer Görüntüleri
Ayrıca Tayland’da denenen bu tedavi yönteminin de Covid-19’u tamamen ortadan kaldırdığı söylenemiyor. Bu uygulamanın bir süre daha teste tabi tutulması ve Dünya Sağlık Örgütü’nden onay alması gerekiyor.
İDDİA: Avustralyalı bilim insanları Covid-19 için ilaç buldu.(Yanlış)
Son zamanlarda oldukça paylaşılan ve corona virüsü yenmesi beklenen bir başka ilacın, Avustralya’da keşfedildiği söylendi. Queensland Üniversitesi Klinik Araştırmalar Direktörü Profesör David Paterson, Avustralya’da zaten mevcut olan ve kanıtlanmış ilaçların Covid-19’u da iyileştirdiğini belirtiyor. Bu ilaçlar da HIV tedavisinde uygulanan bir ilaçla sıtma tedavisinde uygulanan bir ilaç. Bu ilaçların da hastalığı tamamen ortadan kaldırdığı söylenemez.
Sonuç olarak Avustralya’da da yeni tip corona virüsü kesin olarak tedavi edecek bir ilaç keşfedilemedi ve çalışmalar halen test aşamasında bulunuyor.
İDDİA: Kanada’da yeni tip corona virüsün aşısı bulundu.(Yanlış)
Yapılan bu çalışma da halen test aşamasında ve uzmanlara göre bu kadar hızlı bir sonuca ulaşılması ilerleyen zamanlarda insanlar üzerinde farklı sorunlara yol açabilir. Sonuca gelecek olursak Kanada’da da henüz bir aşı keşfedilmiş değil. Yapılan çalışmalar ise test aşamasında bile bulunmuyor.
İDDİA: ABD’de aşı bulundu ve denemeleri başladı. (Gri)
Şimdiye kadar ülkelerin yeni tip corona virüsüne karşı bir ilaç keşfettiği haberleri daha çok medyada bulunmuştu. Fakat uzmanlar bu konuda aşının daha kesin bir çözüm olabileceği düşüncesinde. Amerika Birleşik Devletleri ise bu işe el attı ve hızla çalışmalara koyuldu. Yapılan aşılar gönüllü kişilerde test edilmeye başlandı. Bu çalışmaları Kaiser Permanente Washington Sağlık Araştırma Enstitüsü yürütüyor. Ancak aşı keşfedilse bile, bunun üretimi pazara sunulması ve başka ülkelere aktarılması bir hayli zaman alacak gibi görünüyor. Amerikan uzmanlara göre, bu süre 12 ila 18 ay kadar sürebilir. Çalışma şu anda ilk deneme olan ve faz-1 olarak bilinen aşamada. Bur süreçte kol bölgesinin üst kısmına yaklaşık olarak 28 gün ara ile enjeksiyon yapılması planlanıyor. Bu aşamada iki doz aşı uygulanacak. Bu süreci ise faz-2 ve faz-3 takip edecek. Güncel bilgiler geldikçe sizlerle paylaşacağız.
Aşının hazırlık aşamaları neler?
Bu süreçte birçok aşama bulunuyor. Faz testleri aşının oluşturulması için pratik aşamasını temsil ediyor. Faz-1 testlerinin amacı ise aşının ne kadar güvenilir olduğunu saptamak ve ayrıca bağışıklığın verdiği yanıtı görmek. Başarılı bir aşama olursa Faz-2’ye geçiliyor.
İLGİLİ HABER
Grip Ve Corona Virüs Arasındaki Farklılıkları Biliyor Musunuz?
Faz-2 testinin amacı ise aşılama programını, oluşturacağı bağışıklığı, aday aşının güvenliğini, uygulama yöntemini ve önerilen dozları incelemek. Bu aşama birinci aşamaya göre daha çok katılımcı gerektiriyor. Eğer bu aşama da başarılı olursa Faz-3’e geçiliyor. Buradaki amaç ise daha çok aşının yan etkilerini görmek. Kişi sayısı birinci ve ikinci faza göre çok daha fazla.
Faz 4 ise lisans sonrası araştırmaların devam etmesi olarak biliniyor ve üretici zorunlu olmadan aşı güvenliğini ve yan etkilerini izlemeye devam edebiliyor.
Sonuca gelecek olursak Amerika Birleşik Devletleri yeni tip corona virüs için halihazırda bir aşı çalışmasının olduğu doğru olsa dahi uzmanlara göre bu aşının covid-19’a karşı bir çözüm olup olmayacağını en erken bir yıl içinde görebileceğiz.
Dünya Sağlık Örgütü’nün 19 Mart 2020’de yaptığı açıklamaya göre yeni tip corona virüs için özel bir aşı ya da ilacın bulunmadığını açıkladı.
Kaynak: Bu yazı teyit.org’dan alınarak düzenlenmiştir.