Bu yazımızda tıp tarihinin kara lekelerinden birisi olan Thalidomide Faciasını ele alacağız. Göz göre göre bir neslin yok oluşu bir ilaç firmasından kaynaklanmaktadır.
Birçok insanın hayatını darmadağın eden bu facia yaklaşık olarak yarım yüzyıl önce 1957 senesinin Ekim ayında başladı. Arka planında başarılı ve uzman doktorların olduğu bir ekip etkin maddesi thalidomide olan contergan isimli onlara göre masum olan ilacı ürettiler. Böylelikle tıp tarihinde facia denebilecek bir olay gerçekleşmiş ve bu korkunç olayın temelleri atılmış oldu.
Peki nedir bu ilaç? Anneye ve bebeğe herhangi bir zararı olmadığı söylenerek hamile kadınların kullanmasına izin verilen bu ilaç, kolu veya bacağı eksik doğan çocuklara yani konjenital anomalilere sebebiyet veriyor. Bu facianın ismi Thalidomide faciası…
Almanya merkezli Grünenthal firmasının piyasaya sunduğu bu ilaç hamile kadınlarda uyku sorunlarını ve sabah saatlerinde duydukları bazı rahatsızlıkları ortadan kaldırmak amacıyla üretildi. Sonrasında ise ilaç Avustralya kıtası ile beraber dünyanın birçok bölgesine dağıtım ağına çıktı.
Yaklaşık olarak 50 ülkede satılan Thalidomide etkin maddesine sahip birçok farklı ilaç da dünya genelinde insan vücuduna yayılmaya başlamıştı. Bunun sonucu çok ağır ve oldukça ölümlü oldu.
Yaklaşık olarak 90.000’den fazla düşük yapıldı, 10.000’den fazla sakat ve ölüm oldu.
Thalidomide prospektüsünde “hamile kadınlar, anne ve çocuklarca herhangi bir sorun olmadan kullanılabileceği” yazıyordu. Bu ilacın testleri yeterli miktarda yapılmamış olup yapılan bazı test sonuçlarında da toksik ve patolojik etkiye sahip olduğu görülüyordu. Yine de bu ilaç piyasaya sürüldü ve amacı nedeniyle döneminde en çok satan ilaçlardan bir tanesi oldu.
En kötüsü de bu ilacın reçetesiz bir şekilde satılmasıydı. Bu olay da ilaca olan ulaşımı kolaylaştırdı. Tabi o zamanlarda şu anki gibi internet ağı gibi kolay bir ulaşım yoktu. İlacın yan etkileri ve kullananların aldığı sonuçların duyulması oldukça zaman aldı. Sonuç olarak bu ilaç ortaya çok ağır bir bilanço çıkardı.
Bu faciaya maruz kalan bebeklerin genelinde fokomeli görünüyor. Yani el ve ayak gelişemiyor ya da az gelişiyor. Kasıktan veya omuzdan tam gelişmemiş uzuvlar çıkıyor. Fokomeli dediğimiz sendrom, üst ekstremitede oldukça ciddi doğum sorunlarına neden olan seyrek görülen bir doğum kusurudur. Kollar, bazılarında ise başka ikincil organlar kısa kalabilir ya da az gelişebilir hatta olmayabilir. Ayrıca sendromun yan etkilerinden birisi de el parmaklarının birleşik olması. Zihinsel olarak hiçbir problemi olmayan bu çocuklar, zihinsel engelli statüsünde değerlendirilip aynı yerlerde kalıp benzer tedavileri alıyorlar. Resmi kayıtlara göre bu faciadan Türkiye’de etkilenen bulunmuyor.